MCT ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΉ ΑΠΌΔΟΣΗ
1. Γενικά για τα MCTs
Τα λιπαρά Οξέα Μέσης Αλύσου (Medium Change Triglycerides MCTs) χρησιμοποιουνται για διατροφικούς αλλά και για εμπορικούς σκοπούς. Αυτά προέρχονται από τα λαουρικά έλαια. Κατά την διαδικασία παραγωγής των αυτών των λιπαρών οξέων τα λαουρικά έλαια, υδρολύονται σε λιπαρά οξέαμεσης αλύσου και γλυκερόλη. Στην συνέχεια από το μείγμα αυτό απομακρύνεται η γλυκερόλη και έπειτα τα λιπαρά οξέα απόστάσονται. Το κλάσμα αυτό λαμβάνεται και χρησιμοποιείται εμπορικά. Το μίγμα αυτό κύρια αποτελείται από καπριλικό οξύ με 8 ατομα C ή οκταενοϊκό οξύ, και από λιπαρά οξέα με 10 άτομα C το καπρικό και το δεκαενοϊκό.(1)
2. Μηχανισμός δράσης
Η κύρια χρήση των MCTs ως ενεργειακό υπόστρωμα , ειδικό για ορισμένες περιπτώσεις, όπως σύνδρομα δυσαπορροφησης. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα λιπατά οξέα αυτής της κατηγορίας είναι και κετογόνα.(1,2)
Η φυσιολογία όπως και η βιοχημεία αυτών των ενώσεων είναι πολύ διαφορετική από τις αντίστοιχες των Λιπαρών Οξέων Μακράς Αλυσου (Long Chain Triglycerides LCT). Αυτή η διαφορά έγκειται στον τρόπο τον οποίο τα MCTs απορροφούνται. Τα MCTs απορροφώνται ταχύτατα από το λεπτό έντερο άμεσα ή αφού δεχτούν υδρόλυση και διοχετεύονται στην κυκλοφορία. Ο επόμενος σταθμός αυτών είναι το ήπαρ για τον μεταβολισμό τους. Στο ήπαρ τα οξέα αυτά μετατρέπονται σε εστερες αυτών με ακέτυλ-CoA. Στην συνέχεια οι εστέρες αυτοί οδηγούνται στα μιτοχόνδρια όπου μεταβολίζονται σε ακετοξικό και β-υδρόξυβουτυρικό. Το πρώτο μιτοχονδριακό ένζυμο που λαμβάνει μέρος στην διαδικασία αυτή είναι το μέσης-αλύσου-CoA-δευδρογονάση. Το ακετοξικό και το β-υδρόξυβουτυρικό μπορούν να μεταβολιστούν στο ηπαρ περαιτέρω σε CO2 , H2O και ενέργεια, ενώ μπορούν να ακολουθήσουν και άλλες οδούς στο ήπαρ ή ακόμα να οδηγηθούν στην συστηματική κυκλοφορία και μέσω αυτής και στους υπόλοιπους ιστούς, όπου θα μεταβολιστούν σε CO2 , H2O και ενέργεια. Χαρακτηριστικό έιναι ότι ένα πολύ μικρό ποσό αποθηκεύεται στον λιπώδη ιστό.(1)
Αντίθετα, τα LCTs πρώτα πρέπει να υδρολυθούν στο λεπτό έντερο και σε λιπαρά οξέα μακράς αλύσου και μετά να απορροφηθούν από το έντερο. Στην συνέσεια υφίστανται επανεστεροπολιηση στα κύτταρα του εντερικού βλενογόνου σε τριγυκερίδια, τα οποία λαμβάνονται από τα χυλομικρά και μεταφέρονται δια μέσω του λεμφικού συστήματος στην κυκλοφορία. Μέσω της συστηματικής κυκλοφορίας τα τριγλυκερίδια αυτά οδηγούνται στους διάφορους ιστούς του σώματος, συμπεριλαμβανομένου και του λιπώδους ιστού.(1)
3. Χρήση των MCTs
Η χρήση των MCTs όπως αναφέρθηκε και παραπάνω είναι ως εναλλακτικό υπόστρωμα πηγής ενέργειας σε ασθενείς με σύνδρομο δυσαπορρόφησης. Έχουν γίνει όμως λόγο των ιδιοτήτων τους και της δράσης τους πολλές υποθέσεις, που έχουν να κάνουν με την μείωση του βάρους(2) αλλά και την αύξησης της αθλητικής απόδοσης σε αθλητές μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας από τους υδατάνθρακες. Αυτό δεν μπορούσε παρά να αποτελέσει ένα έναυσμα για της εταιρίες παραγωγής συμπληρωμάτων για την προώθηση των προϊόντων τους. Αυτό παρατηρείται όχι μόνο στο διαδύκτιο αλλά και στα διάφορα αθλητικά κέντα και γυμναστήρια(4).
Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Από μελέτες που έχουν γίνει σχετικά, δεν έχουν προκύψει στοιχεία που να στηρίζουν αυτές τις υποθέσεις, εκτός από κάποιες που έδειξαν κάποια θετικά αποτελέσματα, αλλά και αυτές υποστήριζαν μια αύξηση της απόδοσης σε συνδυασμό με υδατάνθρακες Σε μελέτη που έγινε όσον αφορά την μείωση του βάρους μέσω την αύξησης του μεταβολικού ρυθμού ( αύξηση της χρησιμοποίησης του λίπους), έδειξε ότι για να προκύψουν θετικά αποτελέσματα, απαιτείται μια διατροφή που θα αποτελείται ενεργειακά από MCTs κατά 50%, γεγονός, που όπως περιγράφεται παρακάτω μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητα αποτελέσματα (γαστρεντερικές διαταραχές, διαταραχή λιπιδίων πλάσματος, αύξηση κετονών κ.α) (3).
4. χρησιμοποίηση των MCTs αντί των CHO κατά την διάρκεια της άσκησης
Όπως αναφέρθηκε και αρχικά, τα MCTs λόγω των ιδιοτήτων τους, θεωρήθηκε ότι έχουν εργογόνο δράση για τους αθλητές. Αυτή η υπόθεση όμως μέσα από μελέτες που έγιναν σε διάφορα ινστιτούτα που ενδιαφέρονται γι’ αυτό τον σκοπό έδειξε τελείως διαφορετικά αποτελέσματα.
Ο σκοπός της μελέτης που αναφέρεται παρακάτω ήταν να μελετήσει την χρησιμοποίηση των CHO και πώς αυτή μεταβάλλεται κατά την διάρκεια του αγώνα ή της άσκησης μετά από χορήγηση συμπληρωμάτων που αποτελούνταν από διάλυμα CHO και από διάλυμα MCTs και CHO. Ο τύπος της μελέτης ήταν διπλή τυφλή- διασταυρούμενη και πήραν μέρος 9 αθλητές οι οποίοι ασκήθηκαν για 180 λεπτά στο 50% της μέγιστης αερόβιας άσκησης (Vmax) και στο 57% της μέγιστης κατανάλωσης οξυγόνου (VO2max).
Στην αρχή και το τέλος της μελέτης έγινε βιοψία των μυών και πάρθηκε δείγμα από τον τετρακέφαλο, ενώ κατά την διάρκεια της άσκησης έγινε και η συλλογή των αερίων. Για την εκτίμηση της ενδογενούς ή της εξωγενούς οξείδωσης των CHO. (11)
Ως αποτέλεσμα, βρέθηκε ότι δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων, ούτε προς το μυικό γλυκογόνο αλλά ούτε και στην οξείδωση των υδατανθράκων. Από αυτή την μελέτη όμως βράθηκε ότι τα επίπεδα των FFA του πλάσματος ήταν πολύ αυξημένα στους αθλητές που λάμβαναν το μεικτό διάλυμα (περίπου 500μmole/L) και ακόμα υπήρχαν και αυξημένα ποσά κετονών στο αίμα.(11,8)
5. MCTs και λιπιδαιμικό προφίλ αθλητών
Εκτός όμως, από το γεγονός ότι τα MCTs δεν έχουν κάποια εργογόνο δράση, ενοχοποιούνται και για την αρνητική τους δράση που έχουν έναντι των λιπιδίων του αίματος. (11,8).
Σε μια τυχαιοποιημένη –διασταυρούμενη μελέτη που έγινε στο Τμήμα Διατροφής και Άσκησης του Πανεπιστημίου του San Diego των ΗΠΑ, στην οποία μελετήθηκαν δρομείς ταχύτητας, ηλικίας 30,5+/-5,5, φάνηκε ότι εκτός της μη εργογόνου δράσης των MCTs παρουσιάζουν και έναν αρνητικό επηρεασμό στο λιπίδια του πλάσματος των αθλητών.
Οι αθλητές αυτοί χωρίσθηκαν σε δύο ομάδες, οι δυο τους λάμβαναν καθημερινά μια χαμήου περιεχομένου διατροφή της τάξεως των 15% της ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων. Η ομάδα που λάμβανε τα MCTs κατανάλωνε 30 gr διαλύματος MCTs και η ομάδα που κατανάλωνε LCT 28 gr την ημέρα διάλυμα, από καλαμποκέλαιο 2 φορές την ημέρα. Μετά από κτανάλωση αυτής της διατροφής από τους συμμετέχοντες αθλητές, έγινε λήψη αίματος και από τις δύο ομάδες και έγινε έλεγχος για διαφορές στις τιμές των λιπιδίων του πλάσματος. Βρέθηκε στατιστικά σημαντική αύξηση της ποσότητας των TC (Total Cholesterol, ολική χοληστερόλη), στην LDL-C (Low Density Lipoproteins, χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες) και των TG (τριακυλο-γλυκερολών), ενώ δεν φάνηκε κάποια σημαντική διαφορά των HDL (high Density Lipoproteins, υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες.
Από τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης αλλά και άλλων(11,8) γίνεται φανερό ότι η πρόσληψη MCTs επηρεάζει αρνητικά το λιπιδαιμικό προφίλ των ατόμων-αθλητών που. Για τν λόγο αυτό θα πρέπει να γίνουν και άλλες μελέτες πάνω στο θέμα που θα αφορούν μεγαλύτερο διάστημα λήψης των MCTs.
Γεγονός είναι ότι υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία που να υποστηρίζουν την εργογόνο δράση των MCTs, τα αρνητικά όμως αποτελέσματα που φαίνεται να έχουν στο λιπιδαιμικό προφίλ φαίνεται να αντισταθμίζουν τα οφέλη αυτά.(6,8)
6. Προβλήματα από την χρήση MCTs
Εκτός των υποθέσεων για αύξηση της απόδοσης στους αθλητές μετά την κατανάλωση MCTs και των μέχρι τώρα απογοητευτικών αποτελεσμάτων προς αυτήν την κατεύθυνση, θα πρέπει να λάβουμε υπ όψιν και τις πιθανές επιπλοκές που μπορούν να προκύψουν από την χρήση αυτών των λιπιδίων. (2,3,)
Από διάφορες μελέτες έχει φανεί ότι αυξημένη ποσότητα MCTs μπορεί να οδηγήσει σε γαστρεντερικές διαταραχές., ειδικά όταν λαμβάνονται με άδειο στομάχι. Γι’ αυτό τον λόγο προτείνεται να μην ξεπερνάει η ποσότητα που λαμβάνεται τα 30 gr, διότι τέτοιου είδους διαταραχές είναι φανερό ότι δεν θα βοηθούσαν τον αθλητή.
Ένας άλλος συσχετισμός που έχει μελετηθεί είναι αυτός της πρόσληψης MCTs και αύξησης τη χοληστερόλης του πλάσματος και/ ή των τριγλυκεριδίων, χωρίς ταυτόχρονη αύξηση της HDL.(3). Αυτή η διαταραχή είναι πολύ σημαντική και είναι ένα ισχυρό μείον στην χρήση των σκευασμάτων που κυκλοφορούν στο εμπόριο.
Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν είναι η αύξηση των κετονων στο πλάσμα των αθλητών που κατά τις μελέτες που έγινα ήταν στατιστικά σημαντική σε σχέση με αθλητές που λάμβαναν διατροφή με LCTs. (1,2,5)
7. συμπερασματικά
Γίνεται φανερό από τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι στιγμής στην διεθνή βιβλιογραφία, ότι τα MCTs δεν έχουν εργογόνο δράση και ότι δεν φαίνεται να χρησιμοποιούνται ως εναλλακτική πηγή ενέργεια από τον οργανισμό των αθλητών.
Εκτός όμως αυτής της πλάνης που δημιουργήθηκε σχετικά με αυτή την υπόθεση, καταλήγουμε να στο γεγονός ότι η πρόσληψη των λιπαρών αυτών σωμάτων, όχι μόνο δεν είναι εργογόνο ος αλλά συγχρόνως είναι και επιβλαβής, αυξάνοντας το λιπιδαιμικό προφίλ των αθλητών, αλλά έχουν και την τάση να αυξάνουν και το επίπεδο των κετονών στο αίμα, οδηγώντας σε αντίθετα αποτελέσματα(5).
Θα πρέπει λοιπόν να γίνουν περισσότερες μελέτες επί του θέματος, ώστε να καταλήξουν σε ένα συμπέρασμα που θα είναι αποδεκτό και γνωστό και θα απαγορεύσει στις εταιρίες συμπληρωμάτων να υποστηρίζει ιδιότητες που δεν ευσταθούν αλλά επιβαρύνουν και οδηγούν σε αποτελέσματα αντίθετα από αυτά που υπόσχονται.
.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Babayan VK. Medium Chain Length Fatty Acids Esters and their Medical and Nutritional Aplications. J Am Oil Chem Soc 1981, 58: 49A-51A
bach AC, Ingenbleek Y, Frey A. The usefull of dietary medium chain triglycerides in body weight control: fact or fancy? J Lipid Res. 1996, 37:708-726
Bach AC, Babayan VK. Medium chain triglycerides: an update. Am. J clin Nutr. 1982, 36:950-926
Mai T. Gale Engyclopedia of Alternative Medicine, medium chain triglycerides, 1999.
Cater NB, Heller HJ, Denke MA. Comparison of the effectsmedium chain triglycerides, pulm oil, high oleic acid sunflower on plasmatriacylglycerol fatty acids and lipidand lipoprotein concetrations in humans. Am J Clin Nutr 1997, 65:41-5
Hill JO, Peters JC Swift LL, et al. Changes in blood lipids during six daysof overfeeding with medium or long chain trglycerides. J Lipid Res1990, 31:407-16.
Fan ST. Review: nutritional suport with patients with cirrhosis. J gastroenterol Hepatol 1997, 12:282-6.
Kern-M,LagomarcinoND,MisellLM,SchusterV. 2000 The effect of medium-chain triacylglycerols on the blood lipid profile of male endurance runners. CA92182-7251,USA
HawleyJA,BrounsF,JeukendrupA. 1998 Strategies to enhance fat utilisation duringexercise.Apr;25(4):241-57.
Jeukendrup AE, Saris WH, Schrauwen P, Brouns F, Wagenmakers AJ.
1995, Metabolic availability of medium-chain triglycerides coingested with carbohydrates-during-prolonged-exercise.79(3):756-62.Asker E. Jeukendrup, Wim H. M. Saris, Fred Brouns, David Halliday and AntonJ.M.Wagenmakers, 2004, Effects of carbohydrate (CHO) and fat supplementation on CHO metabolism during prolonged exercise.
