ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΙΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1α. Γενικα
Το σκεπτικό των διαιτητικών ινών και οι ευεργετικές τους ιδιότητες στη διατροφή και την υγεία αναπτύχθηκε από τον Barkitt και τους συνεργάτες του πριν 25 χρόνια. Η σκέψη ότι μη θρεπτικά συστατικά των τροφών μπορούν επιδρούν σε μια σειρά από λειτουργίες του εντέρου και των ασθενειών έγινε αντικείμενο μελέτης την τελευταία 10ετία.
Οι διαιτητικές ίνες συναντώνται σε μια μερίδα φυτών και το χαρακτηριστικό τους σε σχέση με τους άλλους πολυσακχαρίτες είναι ότι δεν πέπτονται από τον άνθρωπο. Πέψη των υδατανθράκων αυτών δεν γίνεται επειδή ο άνθρωπος δεν παράγει τα ένζυμα που απαιτούνται για την διάσπαση των δεσμών του μορίου τους, ένα μέρος όμως αυτών των μορίων ζυμώνονται από βακτήρια του κατώτερου γαστρεντερικού σωλήνα. Τα όσπρια, τα δημητριακά, τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν διαλυτές ίνες. Σε αντίθεση με τις διαλυτές ίνες που περιέχονται μέσα στα κύτταρα, υπάρχουν και οι μη διαλυτές ίνες που βρίσκονται στο κυτταρικό τοίχωμα.. αυτή η ομάδα των διαιτητικών ινών περιέχει την κελουλόζη, την ημικελουλόζη και την λιγνίνη. Αυτές οι ίνες λόγω της ικανότητάς τους να δεσμεύουν νερό, αυξάνουν τον όγκο του περιεχομένου του εντέρου και βοηθούν στην ευκολότερη διέλευσή του από αυτό. Καλές πηγές διαλυτών φυτικών ινών είναι οι σπόροι σίτου και οι ολόκληροι σπόροι, καλές όμως πηγές αποτελούν επίσης τα λαχανικά και τα όσπρια. Κάποιες φορές υπάρχει σύγχυση στον διαχωρισμό μεταξύ των ακατέργαστων και των διαιτητικών ινών. Αυτές προσδιορίζονται στο εργαστήριο με ανάλυση. Οι ακατέργαστες ίνες αποτελούν το 1/7 ως το μισό ποσοστό.
Διαφορετικά είδη φυτών περιέχουν μια ποικιλία φυτικών ινών τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Τα φυτά αυτά μπορεί να περιέχουν πηκτίνες, κόμμεα, mucilage, κελουλόζη, ημικυτταρίνες και λιγνίνη. Η πηκτίνη και τα κόμμεα είναι διαλυτά στο νερό μόρια και βρίσκονται σο εσωτερικό των φυτικών κύτταρων. Αυτού του είδους οι φυτικές ίνες μειώνουν την μεταφορά των συστατικών μέσω του εντέρου αλλά δεν κάνουν τίποτα για την αύξηση του εντερικού όγκου.
Έχει βρεθεί ότι το αλεύρι της βρώμης είναι πιο αποτελεσματικό στην μείωση της χοληστερόλης του αίματος από αυτές που βρίσκονται στο σιτάρι. Επίσης βρέθηκε και μια παρόμοια επίδραση στην μείωση της χοληστερόλης από την πηκτίνη.
Τα οφέλη των διαιτητικών ινών δεσμεύουν νερό και κάνουν περιεχόμενο του εντερικού σωλήνα πιο μαλακό και πιο ογκώδες. Αυτού του είδους οι διαιτητικές ίνες βοηθούν στη θεραπεία και την πρόληψη της δυσκοιλιότητας, των αιμορροΐδων και της εκκολπομάτωσηs.
Επίσης σημαντική επίδραση φαίνεται να έχει η διαιτητική ίνα και στην μείωση της εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, μέσω της μείωσης της χοληστερόλης του αίματος. Τα χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης (<200mg/dl) έχουν συνδεθεί με την μείωση εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων (Coronary Heart Disease, CHD). Το σώμα περιορίζει τα επίπεδα της χοληστερόλης μέσω της έκκρισης των χολικών οξέων. Οι διαλυτές στο νερό ίνες δεσμεύουν τα χολικά οξέα και αυτό οδηγεί σε αύξηση της αποβολής της χοληστερόλης. Έχει βρεθεί ότι κάποιες ίνες έχουν μεγαλύτερη επίδραση σ’ αυτή την διαδικασία από κάποιες άλλες. Έχει παρατηρηθεί ακόμα ότι οι διαιτητική ίνα έχει μια ευεργετική ιδιότητα και στον διαβήτη τύπου ΙΙ και της εμφάνισης κάποιων μορφών καρκίνου.( met-d-f).
Υπάρχει πλέον μια κοινή συμφωνία ότι διαιτητική ίνα είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για τον άνθρωπο. Η αύξηση του εντερικού περιεχομένου δεν είναι η μόνος μηχανισμός που οι φυτικές ίνες βοηθούν στην υγεία του περιβάλλοντος του εντέρου. Ανάλογα με την πηγή προέλευσης των διαιτητικών ινών η πολυσακχαρική αλυσίδα αποσυντίθεται από βακτήρια με μια διαδικασία που ονομάζεται ζύμωση. Τα κυριότερα προϊόντα που προέρχονται από αυτή την ζύμωση είναι βραχείας αλύσου λιπαρά οξέα, οξικό οξύ και n- βουτυρικό οξύ. Αυτά τα οξέα αυτά τα οξέα προσλαμβάνονται από τα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου και παρουσιάζουν ένα σύνολο δράσεων οι οποίες μπορεί μα σχετίζονται με φλεγμονώδεις και νεοπλαστικές ασθένειες του παχέως εντέρου.
1 .β. πόση διαιτητική ίνα την ημέρα;
Το 2002 ο Food and Nutritional Board of the National Academy of Sciences Research Council προτείνει για την διαιτητική ίνα προσλήψεις αναφοράς ανάλογα με την ηλικία (Dietary Reference Intakes, DRI) που φαίνονται στον πίνακα 1. Δεν υπάρχουν καθορισμένες τιμές που προτείνονται σε εθνικό επίπεδο. Αυτές οι τιμές αναφέρονται σε δεδομένα που προέκυψαν από πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία. Οι τιμές αυτές ποικίλουν όσον αφορά την ποσότητα από 19-38 gr/ ημέρα σε σχέση πάντοτε με την ηλικία.
-
Πίνακας 1: Dietary Reference Intakes (DRI) for Fiber.
Ηλικία
gr Δ.Ι/ημέρα
Παιδία
1-3 χρονών
19
4-8 χρονών
25
Άνδρες
9-13 χρονών
31
14-18 χρονών
38
19-50 χρονών
38
51+ χρονών
30
Γυναίκες
9-13 χρονών
26
14-18 χρονών
26
19-50 χρονών
25
51+ χρονών
21
Εγκυμοσύνη
<18 χρονών
28
18+ χρονών
28
Γαλακτογονία
<18 χρονών
29
18+ χρονών
29
2. ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΩΝ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ ΣΤΟΝ ΕΝΤΕΡΙΚΟ ΣΩΛΗΝΑ
2.1 Γενικά
Η δράση των ινών στο έντερο γίνεται δια μέσω της ζύμωσης. Άλλες φυσιολογικές επιδράσεις εξαρτώνται κυρίως από τις φυσικές ιδιότητες των διαιτητικών ινών και δεν είναι ευθέως σχετιζόμενες με την χημική τους σύνθεση. Οι κύριες ιδιότητες που επηρεάζουν την λειτουργία του των ινών είναι οι ρεολογικές ιδιότητες των υδατοδιαλυτών στοιχείων, τα χαρακτηριστικά της επιφάνειας των μη υδατοδιαλυτών στοιχείων, οι ιδιότητες των ενυδατωμένων συμπλεγμάτων, το ιξώδες και η απορρόφηση των χολικών αλάτων.
Η δράση των ινών στο στομάχι και το έντερο εξαρτάται από τις φυσικές ιδιότητες των φυτικών ινών. Ίνες με διαφορετικά φυσικά χαρακτηριστικά μπορούν να αλλάξουν την γαστρεντερική κινητικότητα, να αλλάξουν το ιξώδες και μέσα από αυτή την αλλαγή να επιβραδύνουν την γαστρική κένωση, και να επιβραδύνουν την μεταφορά του περιεχομένου του στομάχου στο λεπτό έντερο. Επίσης το αυξημένο ιξώδες μπορεί να επηρεάσει και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών στο έντερο, γεγονός που είναι πολύ ευεργετικό σε κάποιες ασθένειες όπως είναι ο διαβήτης.
2.1.α Η ικανότητα των ινών να συγκρατούν νερό
Η διαιτητική ίνα στη αρχή είχε συνδεθεί μόνο με την επίδραση που είχε στην λειτουργία του εντέρου, δηλαδή την αντίσταση της στη πέψη και την ικανότητα της να συγκρατεί νερό στο μόριο της, που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου του εντερικού περιεχομένου και την ρύθμιση της κινητικότητας του εντέρου. Αποδεικνύεται όμως ότι αυτός δε είναι ο μόνος μηχανισμός των ινών στο έντερο. Οι ίνες με υψηλή ικανότητα in vitro να συγκρατούν νερό έχουν μικρότερη επίδραση στο βάρος των κοπράνων. Αυτή η ικανότητα των ινών εξαρτάται από την διαλυτότητα τους και από τον βαθμό μείωσης της εντερικής μικροχλωρίδας.
2.1.β Ρύθμιση της μικροχλωρίδας
Δυο από τις κύριες λειτουργίες των ινών είναι να συμμετέχουν ως υπόστρωμα στην ζύμωση στο έντερο και να ρυθμίζουν την ανάπτυξη της μικροχλωρίδας.
Η εντερική μικροχλωρίδα είναι πολύ σημαντική για το εντερικό περιεχόμενο, υπολογίζεται ότι αποτελεί το 50% των στερεών στο έντερο σε ανθρώπους με δίαιτα δυτικού τύπου. Τα βακτήρια περιέχουν κατά 80% νερό, αυτό είναι πολύ σημαντικό για την συγκράτηση νερού στο έντερο.
2.1.γ Μείωση του χρόνου παραμονής των τροφών στο έντερο
Αυξάνοντας τον όγκο στο έντερο μέσω των διαιτητικών ινών και της μικροχλωρίδας, μειώνεται ο χρόνος παραμονής του εντερικού περιεχομένου στο έντερο, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της απορρόφησης νερού.
Επίσης αυτή η επίδραση μειώνει και τον χρόνο επαφής των τοξινών του εντερικού περιεχομένου με την επιφάνεια του παχέως εντέρου, επαφή που ενοχοποιείται για καρκίνο και φλεγμονές.
2.1.δ. Αύξηση της παραγωγής αερίων.
Κατά την μικροβιακή ζύμωση παράγονται στο παχύ έντερο διοξείδιο του άνθρακα, υδρογόνο και μεθάνιο. Η αποθήκευση αυτών των αερίων στα κόπρανα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου τους που οδηγεί σε μια παρακίνηση προς μείωση του χρόνου παραμονής του εντερικού περιεχομένου στο έντερο. Οι ίνες που έχουν αυτή τη ιδιότητα ( κύρια υδατοδιαλυτές), οδηγούν και σε αύξηση του εντερικού μικροβιακού πληθυσμού και τη παραγωγή αερίων. Οι αδιάλυτες ίνες διατηρούν την ικανότητα τους να συγκρατούν νερό, γεγονός που αυξάνει όπως προαναφέρθηκε την τον όγκο των κοπράνων.
3. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ ΣΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ
3.1. Δυσκοιλιότητα
Η δυσκοιλιότητα είναι μια πάθηση που σχετίζεται με το παχύ έντερο. Είναι ένα σύμπτωμα παρά μια ασθένεια. Τα κυριότερα συμπτώματα είναι η χαμηλή κινητικότητα του εντέρου, μη ρυθμική αποβολή των κοπράνων, δυσκολία στη αφόδευση, αίσθημα ατελούς κένωσης του εντέρου, αποβολή σκληρών κοπράνων.
Η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφόρων ασθενειών, όπως οργανικές διαταραχές κινητικότητας του εντέρου, με αποφράξεις, νευρολογικές διαταραχές, πρωκτικές διαταραχές, μεταβολικές και ενδοκρινικές διαταραχές. Επίσης μπορεί να είναι συνοδό σύμπτωμα στην λήψη κάποιων φαρμάκων ή στην αφυδάτωση και την ακινησία. Δυσκοιλιότητα όμως μπορεί να παρατηρηθεί και σε έλλειψη οργανικών παθήσεων, σαν ιδιοπαθής δυσκοιλιότητα, συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις συνδυάζεται με έλλειψη άσκησης, χαμηλή λήψη ινών, ασταθή τρόπο ζωής, μακρινά ταξίδια, εισαγωγή σε νοσοκομείο κτλ.
Μια σειρά από μελέτες έχουν βεβαιώσει τα θετικά αποτελέσματα που έχει η Δ.Ι στην πρόληψη και την θεραπεία της δυσκοιλιότητας σε διάφορες ομάδες ασθενών, έτσι μια συστηματική επισκόπηση είναι εφικτή. Οι επεμβατικές μελέτες έγινα με χρήση καθαρκτικών αύξησης όγκου, οσμωτικά καθαρκτικά, διεγερτικά, και μαλακτικά (softening) καθαρκτικά. Αποκλείστηκαν ασθενείς που παρεντερικά. Μελετήθηκα 1815 ασθενείς. Από τις συγκριτικές μελέτες που που έγιναν με ασθενείς που πήραν placebo. Οι μελετητές κατέληξαν ότι οι ασθενείς που έπαιρναν Δ.Ι και καθαρκτικά αύξησης όγκου, είχαν μείωση των κοιλιακών πόνων και βελτίωση της υφής των κοπράνων συγκριτικά με αυτούς που έπαιρναν placebo. Οι ερευνητές κατέληξαν ότι οι Δ.Ι και τα καθαρκτικά αυξάνουν λίγο την περισταλτικότητα του εντέρου.
Δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί η καλύτερη θεραπεία για για διαφορετικούς τύπους ασθενών ή τι είδους πηγές ινών ή άλλου τύπου καθαρκτικά είναι περισσότερο δραστικά. Συνίσταται σαν πρώτη αντιμετώπιση, να χρησιμοποιηθούν ίνες και αν διαπιστωθεί ότι είναι ανεπαρκείς, τότε καλό θα είναι να χρησιμοποιηθεί θεραπεία με καθαρκτικά.
3.2 Διάρροια
Μελέτες για την διάρροια και την θεραπεία της συχνά εμποδίζονται από προβλήματα στον ορισμό και η μέτρηση της. Ένας κοινός φυσιολογικός ορισμός της διάρροιας είναι η αποβολή κοπράνων πάνω από 200 gr/ημέρα σε μια δυτικού τύπου διατροφή.
Η διαιτητική ίνα μπορεί να αυξήσει το νάτριο του εντέρου και την απορρόφηση νερού. Αυτό φαίνεται να επηρεάζεται από και από τα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου (SCFA) που παράγονται από την ίνα κατά τη ζύμωση. Η ίνα είναι δυνατόν επίσης να βελτιώνει την συνοχή των κοπράνων στην διάρροια με διαχωρισμό του νερού από τα υγρά κόπρανα. Έχει βρεθεί ότι η ίνα Psyllium, βελτιώνει την συνοχή και αυξάνει το ιξώδες σε άτομα με διάρροια που παρακινείται από την φαινολευθαλεϊνη.
Μελέτες έχουν γίνει ακόμη και σε παιδιά με διάρροια και σε ασθενείς με χολέρα. Οι πολυσακχαρίτες της σόγιας που προστέθηκαν στα παιδιά μείωσαν την διάρκεια της διάρροιας χωρίς σημαντική επίδραση στην αύξηση του βάρους των κοπράνων. Επίσης βρέθηκε μια θετική επίδραση των ινών της σόγιας στη μείωση της διάρροιας σε παιδιά που ήταν σε φαρμακευτική αγωγή με αντιβίωση.
Αν και η διαιτητική ίνα βρέθηκε να μειώνει τα συμπτώματα της διάρροιας και να μειώνει την διάρκεια της πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες για να καταλήξουμε σε συνιστώμενες δόσεις.
3.3 Ευερέθιστο έντερο
Το ευερέθιστο έντερο (Irritable Bowel Disease, ΙΒS)είναι μια κοινή γαστρεντερική ασθένεια. Κύρια ενοχοποιούνται ψυχοπαθολογικοί παράγοντες και η εντερική υπερευαισθησία. Η σημασία της διατροφής στο IBS είναι περισσότερο υποθετική και όχι καλά μελετημένη. Δεν υπάρχει κάποια σταθερή θεραπεία. Η θεραπεία αυτής της πάθησης κατευθύνεται προς την ανακούφιση των κύριων συμπτωμάτων της, όπως ο ενδοκοιλιακός πόνος, τα φουσκώματα, τα οποία συνοδεύονται από δυσκοιλιότητα, διάρροια ή και από τα δύο μαζί.
Μια από τις κοινές θεραπείες για το IBS είναι η ίνα, μέσα από συμβουλές για μια πλούσια σε ίνα διατροφές που περιέχουν ολικής άλεσης προϊόντα. Τα οφέλη των παραγόντων αύξησης του εντερικού όγκου στο IBS δεν έχουν αποδειχθεί, παρά την πληθώρα των μελετών που έχουν γίνει.
Σε μια μελέτη ανασκόπησης χρησιμοποιήθηκαν 13 δοκιμές αύξησης του όγκου του κοπράνων. Τα αποτελέσματα δεν ήταν σαφή και μόνο σε 4 δημοσιεύτηκαν οφέλη. Από τις 7 υψηλής ποιότητας δοκιμές που πήραν μέρος 341 ασθενείς, 3 μόνο κατέληξαν σε ένα σφαιρικό όφελος ή σε υποχώρηση των συμπτωμάτων.
Σε κάποιους ασθενείς με IBS, ειδικά σ’ αυτούς που παρουσιάζουν δυσκοιλιότητα μπορεί να χορηγηθεί και συμπλήρωμα διαιτητικής ίνας. Στην βιβλιογραφία αναφέρεται ότι από τη χορήγηση τους, μπορεί να προκύψουν και κάποια προβλήματα που σχετίζεται με τα τρόφιμα στο IBS. Ο Simren και οι συνεργάτες του, στην μελέτη που έκαναν κατέληξαν ότι υπάρχει μια σαφής σχέση μεταξύ της πρόσληψης τροφής και των γαστρεντερικών συμπτωμάτων στο 63% από τους 330 ασθενείς με IBS. Βρήκαν επίσης και τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, όπως και λιπαρά τρόφιμα, ο καφές, το αλκοόλ και τα πικάντικες τροφές μπορούν να οδηγήσουν σε συμπτώματα. Κάποιοι από τους ασθενείς παρουσίασαν μια επιδείνωση των συμπτωμάτων μετά την κατανάλωση προϊόντων πλούσιων σε διαιτητική ίνα . Αυτά τα άτομα καλά θα είναι να συμμορφωθούν σε μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε ίνες.
4. ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΙΝΑ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
4.1 ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΏΔΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ
4.1 α. φλεγμονή και καρκίνος
Η εφαρμογή της μοριακής βιολογίας στην έρευνα της διαιτητικής ίνας, απέδειξε θετικούς μηχανισμούς με τους οποίους η φλεγμονή του παχέως εντέρου και βελτιώνεται και η πορεία της καρκινογένεσης προλαμβάνεται ή καθυστερείται. Αυτά τα στοιχεία όμως πρέπει να μεταφραστούν σε καλά σχεδιασμένες επεμβατικές μελέτες.
Δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να θεραπευτεί με δίαιτα πλούσια σε διαιτητική ίνα. Μελέτες που έχουν γίνει στην Ιαπωνία και κατέληξαν σε μια θετική συσχέτιση απαιτούν περαιτέρω επιβεβαίωση.
Επίσης στη νόσο του Crohn, ενεργή ή σε ηρεμία, δεν έχει βρεθεί σημαντική επίδραση από την διαιτητική ίνα. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες του καρκίνου του παχέως εντέρου ο European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition έχει προβάλει σαφή στοιχεία για την θετική , υψηλή επίδραση της κατανάλωσης ινών που έρχονται σε αντιπαράθεση με στοιχεία που προκύπτουν από την Αμερική. Σύμφωνα με με δοκιμές πρόληψης του πολύποδα καμιά οδηγία ή συμπλήρωμα διαιτητικών ινών μπορεί δραστικά να μειώσει τη εμφάνιση πολυπόδων σε διάρκεια 3-4 χρόνων. Τα αρνητικά στοιχεία της πρόληψης δεν αποκλείουν πιθανές θετικές επιδράσεις των ινών στη πρόληψη του καρκίνου.
4.1β. καρκίνος
Η διαιτητική ίνα στη διατροφή θεωρείται ένα συστατικό κλειδί για την υγεία του παχέως εντέρου. Ένας αριθμός μελετών έχουν ασχοληθεί με αυτή την ευεργετική επίδραση της ίνας. Αυτή η ευεργετική επίδραση όμως δεν φαίνεται να αφορά όλο τον πληθυσμό όλων των χωρών και όλων των τύπων καρκίνου. Αν και η διαιτητική ίνα παρέχει μια προστασία κατά του καρκίνου, είναι επίσης φανερό ότι και η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μπορούν να μειώσουν την συχνότητα εμφάνισης καρκίνου με διάφορους μηχανισμούς, χρησιμοποιώντας τις περιεχόμενες ουσίες τους .πχ. διάφορα αντιοξειδωτικά , βιτ. Α, καροτένιο, βιτ. C.
Διάφορες μελάτες έχουν καταλήξει σε αντικρουόμενα συμπεράσματα. Για παράδειγμα σε μια μεγάλη έρευνα που ονομάστηκε η μελέτη των νοσοκόμων (Nurse’s health Study) και πήραν μέρος 88.764 γυναίκες και στην Health Professionals Follow- up Study που πήραν μέρος 47.325 άνδρες, δεν κατέληξαν σε μεγάλη συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης των διαιτητικών ινών και του καρκίνου. Ενώ άλλες μελέτες όπως αυτή που έγινε στην Ευρώπη (European EPIC Study) ή την αμερικάνικη American Prostate, Lung, Colore, ovarian ( PLCO) Cancer Screening Trials οδήγησαν σε αντίθετα αποτελέσματα, ότι δηλαδή η διατητική ίνα μπορεί να έχει κάποιο προστατευτικό ρόλο στην πρόληψη και την θεραπεία του καρκίνου.
Αν δούμε προσεκτικά τις μελέτες, θα δούμε ότι ένα μεγάλο μέρος των μελέτων που ασχολήθηκαν με αυτό το θέμα δεν χρησιμοποίησαν την ενδεδειγμένη συνιστώμενη δόση, αλλά χρησιμοποίησαν δόσεις μικρότερες ποσότητες, π.χ η μελέτη Mai at al. χρησιμοποίησαν 3.4 και 18,2 g περίπου Δ.Ι, ποσότητες που είναι πολύ μικρότερες από τις συνιστώμενες (30 g/ ημέρα).
Άλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου είναι άμεσα συνδεδεμένος με το περιεχόμενο της διατροφής σε λίπος και θερμίδες. Για να υπάρχει προστασία των στα μοντέλα ζώων οι Δ.Ι προστέθηκε σε μια διατροφή που περιείχε τουλάχιστον 20% λίπος. Αυτές οι παρατηρήσεις μπορεί να αφορούν και στους ανθρώπους, σε καταστάσεις με υψηλό ισοζύγιο ενέργειας, παρά το ίδιο το λίπος το ίδιο φαίνεται να αποτελεί δείκτη επικινδυνότητας για την δημιουργία καρκίνου από τον οποίο η λήψη Δ.Ι μπορεί να προστατέψει.
Σαν τρίτο πρόβλημα τίθεται, ότι για διαφορετικούς ανθρώπους η Δ.Ι έχει άλλη σημασία. Σ’ αυτό μπορεί να συμπληρωθεί και η διαφορά που υπάρχει μεταξύ των περιεκτικοτήτων των τροφίμων σε Δ.Ι στους διάφορους πίνακες διαφόρων εταιριών και χωρών. Γι’ αυτό οι μελέτες που αναφέρονται σε διάφορες στην πρόσληψη Δ.Ι σε ομάδες πληθυσμού είναι δύσκολο να συγκριθούν.
4.2 χοληστερόλη
.
Η διατροφή θεωρήθηκε από κάποιους αποτελεσματική στον χειρισμό της υπερχοληστερολαιμίας. Συνεχίζει να θεωρείται βασικός λίθος για τον χειρισμό των λιπιδίων του αίματος και την πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Πρόσφατα, επιπρόσθετα της μείωσης των κορεσμένων λιπαρών οξέων και της διαιτητικής χοληστερόλης το National Cholesterol Program (NCEP III), θέσπισε τις φυτικές στερόλες (2 mg/ημέρα), την διαιτητική ίνα (10-25gr/ημέρα) ως μια πρόσθετη βοήθεια στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων ( Coronary Heart Disease, CHD). O Food and Drug Administrator προτείνει για την μείωση του κινδύνου για CHD τις φυτικές στερόλες, τη διαιτητική ίνα και τις πρωτεΐνες της σόγιας ως μια λύση. Δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία που να διευκρινίζουν κάποια συνεργεία αυτών των διαιτητικών παραγόντων στη μείωση της χοληστερόλης. Ο μηχανισμός των διαιτητικών ινών, με τον οποίο βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης, είναι η ιδιότητα τους να δεσμεύουν τα χολικά οξέα και να τα αποβάλλουν από το έντερο.
4.3 Αρτηριακή Πίεση (Α.Π.)
Η διαιτητική ίνα είναι ένα κομμάτι της υγιεινής διατροφής και μπορεί να έχει μια ευεργετική επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα. Η επίδραση των διαιτητικών ινών στην αρτηριακή πίεση δεν έχει ακόμα τεκμηριωθεί.
Ένας στους πέντε Αμερικανούς όπως έχει προκύψει από έρευνες, έχει υψηλή Α.Π., ενώ ένας στους τρεις δεν το γνωρίζει.
Η διαλυτή ίνα έχει όπως αναφέρθηκε και παραπάνω έχει αναγνωριστεί από διάφορους οργανισμού για την ευεργετική επίδραση της στη μείωση της χοληστερόλης. Από στοιχεία διαφόρων μελετών όμως προκύπτει και μια μείωση και της Α.Π.
Σε μελέτη που έγινε στο πανεπιστήμιο της Tulane στοιχεία περίπου 1500 ατόμων σε περισσότερες από 12 μελέτες, κατέληξαν ότι η κατανάλωση διαιτητικών ινών μεταξύ 7 και 19 gr/d οδηγούν σε μείωση της διαστολικής και της συστολικής πίεσης. Ο whelton και οι συνεργάτες του συστήνουν αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών για αύξηση της πρόσληψης διαιτητικών ινών. Τονίζουν όμως βέβαια ότι και άλλες αλλαγές στη διατροφή όσο και την άσκηση μπορούν να επίσης να μειώσουν την Α.Π.
Σε μελέτη μετά – ανάλυσης που έγινε, για να εκτιμηθεί η επίδραση των διαιτητικών συμπληρωμάτων διαιτητικών ινών στην Α.Π. και στηρίχθηκε σε άρθρα που δημοσιεύτηκαν από 1 Ιανουαρίου 1966 ως 1 Ιανουαρίου 2003, φάνηκε η ευεργετική επίδραση των διαιτητικών ινών στη διατροφή. Τα στοιχεία που λήφθηκαν υπ’ όψη ήταν, η δόση των διαιτητικών ινών, οι αλλαγές της αρτηριακής πίεσης, τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού της μελέτης και τα χαρακτηριστικά των πληθυσμών που μελετήθηκαν. Τα αποτελ΄σματα της μελέτης αυτής έδειξαν μια μείωση της συστολικής Α.Π. της τάξης του -1,13 mmHg, για συμπλήρωμα δόσης 11, 5 gr/ημέρα και της διαστολικής Α.Π. -1,26 mmHg. Άλλο χαρακτηριστικό που επισήμανε αυτή η μελέτη είναι ότι η μείωση τείνει να είναι μεγαλύτερη σε άτομα πάνω από 40 ετών και σε υπερτασικό πλυθησμό από ότι σε νέο κόσμο.
Στην παραπάνω μελέτη τονίζεται ότι τη μείωση της Α.Π. μπορούν να ωφελήσουν και οι αλλαγές του τρόπου ζωής και των διαιτητικών παραμέτρων, όπως μείωση του βάρους,, η μείωση της πρόσληψης Να, η μείση της κατανάλωσης αλκοόλ, αύξηση της κατανάλωσης Κ, αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και η υιοθέτηση διατροφικού μοντέλου DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension).
4.4 Καρδιαγγειακές παθήσεις(CVD)- Στεφανιαία νόσος (CHD)
Όπως αναφέρεται και παραπάνω ή διαιτητική ίνα θεωρείται ως παράγοντας μείωσης της συχνότητας εμφάνισης παθήσεων της καρδιάς, είτε ως παράγοντας μείωσης των επιπέδων της χοληστερόλης ή ως παράγοντας μείωσης της αρτηριακής πίεσης. Αυτή η ευεργετική επίδραση έρχεται να στηριχθεί με διάφορες έρευνες που έχουν γίνει και καταλήγουν σε αυτή την θετική ιδιότητα της ίνας.
Σε έρευνα που έγινε στην Αμερική (Nurse Health Study) παρακολουθήθηκαν γυναίκες για 10 χρόνια από το 1984. τα διαιτολογικά στοιχεία συλέχθησαν σε διάφορα διαστήματα, το 1984, το 1986 και το 1990 χρησιμοποιώντας ερωτηματολόγιο εκτίμησης της ποσότητας και της συχνότητας. Στη ερευνά πήραν μέρος 68.782 γυναίκες, ηλικίας 37- 36 ετών, χωρίς διαγνωσμένη στηθάγχη, απόφραξη του μυοκαρδίου, έμφραγμα, καρκίνο, υπερχοληστερολαιμία ή διαβήτη. Ο σκοπός της έρευνας αυτής ήταν να εξετάσει τα στοιχεία καρδιακών παθήσεων και του θανάτου από CHD σε σχέση με την πρόληψη Δ.Ι. Μετά από 10 χρόνια παρατηρήθηκαν 591 CHD (421 όχι μοιραία και 162 CHD που κατέληξαν). Ο σχετικός κίνδυνος (Relative Risk, R.R) για CHD ήταν 0,53, για τις γυναίκες που είχαν μια μέση κατανάλωση διαιτητικών ινών 22,9 gr/ ημέρα, συγκρινόμενες πάντα με γυναίκες με χαμηλότερη πρόσληψη, μέσω όρο 11,5 gr/ ημέρα.
5. ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ
Η δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες μπορεί να είναι ευεργετική και για τα άτομα που θέλουν να χάσουν βάρος. Οι ίνες αυτές δεν έχουν θερμίδες λόγω του ότι δεν πέπτονται από τον άνθρωπο, δίνουν όμως ένα αίσθημα πληρότητας λόγω της ικανότητας τους να δεσμεύουν νερό. Για παράδειγμα ένα μήλο δίνει μεγαλύτερο αίσθημα κορεσμού από ένα χυμό μήλο με τις ίδιες θερμίδες. Άλλο χαρακτηριστικό που καθιστά τις διαιτητικές ίνες ως ένα συστατικό των τροφών που βοηθά στη απώλεια βάρους, είναι το γεγονός ότι τα τρόφιμα που τις περιέχουν απαιτούν περισσότερη μάσηση από τα τρόφιμα που δεν τις περιέχουν, έτσι στον ίδιο χρόνο ένα άτομο έχει καταναλώσει λιγότερη τροφή από ότι κατανάλωνε χρόνο αυτό μια τροφή που δε περιέχει φυτικές ίνες.
6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από τα δεδομένα που προκύπτουν από την βιβλιογραφία γίνεται κατανοητό ότι η Δ.Ι είναι ένα συστατικό των φυτικών τροφών που μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμο στην λειτουργία του εντέρου, στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, στην πρόληψη και θεραπεία διάφορων ασθενειών ακόμα και στην μείωση του βάρους.
Όλα τα παραπάνω μπορούν να επιτευχθούν αν μέσα από την διατροφή λαμβάνονται οι ανάλογες ποσότητες που προτείνονται στην βιβλιογραφία και ορίζονται στα 35 γρ, αν και υπάρχουν και διάφορες άλλες τιμές που δεν μπορούν να θεωρηθούν λάθος. Στην δυτικού τύπου διατροφή όμως, είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα η μειωμένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών, τροφές πλούσιες σε διαιτητική ίνα, που συνεπάγεται μειωμένη κατανάλωση και Δ.Ι. Γνωστού όντως τα οφέλη των διαιτητικών ινών στην υγεία του ανθρώπου είναι απαραίτητο όλες αυτές οι τροφές που είναι πλούσιες σε Δ.Ι να καταναλώνονται συχνότερα ή ακόμα και να συμπεριλαμβάνονται στα διάφορα γεύματα.
Πρακτικές συμβουλές που θα μπορούσαν να αυξήσουν την περιεκτικότητα του διαιτολογίου σε Δ.Ι θα μπορούμε να είναι: αλλαγή του λεγόμενου ψωμιού πολυτελείας ¨λευκό ψωμί¨ με ψωμί ολικής άλεσης, κατανάλωση καθημερινά 1-2 σαλάτες, 3-4 φρούτα με την φλούδα, όσπρια και λαδερά φαγητά στην διάρκεια της εβδομάδας. Αυτή η κατευθυντήριος είναι ικανή να διατηρήσει τα επίπεδα των διαιτητικών ινών στα φυσιολογικά επίπεδα, δίνοντας όλες τις ευεργετικές ιδιότητες τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1, Streppel MT, Arends LR, van 't Veer P, Grobbee DE, Geleijnse JM Dietary fiber and blood pressure: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Arch Intern Med. 2005 Jan 24;165(2):150-6
2, Whelton, S. Journal of Hypertension, March 2005; vol 23: pp 475-481. News Release, Tulane University Health Sciences Center.
3,Wolk A, Manson JE, Stampfer MJ, Colditz GA, Hu FB, Speizer FE, Hennekens CH, Willett WC.Long-term intake of dietary fiber and decreased risk of coronary heart disease among women. JAMA. 1999 Jun 2;281(21):1998-2004.
4, Lydia A. Bazzano, MD, PhD; Jiang He, MD, PhD; Lorraine G. Ogden, PhD; Catherine M. Loria, PhD, MS; Paul K. Whelton, MD, MSc Dietary Fiber Intake and Reduced Risk of Coronary Heart Disease in US Men and Women Arch Intern Med. 2003;163:1897-1904.
5, Tabatabai A, Li S. Dietary fiber and type 2 diabetes. Clin Excell Nurse Pract. 2000 Sep;4(5):272-6.
6, Manisha Chandalia, M.D., Abhimanyu Garg, M.D., Dieter Lutjohann, Ph.D., Klaus Von Bergmann, M.D., Scott M. Grundy, M.D., Ph.D., and Linda J. Brinkley. Beneficial effects of high dietary fiber intake in patients with type 2 diabetes mellitus. N Engl J Med 2000;342:1392-8.
7,Gatenby SJ; Ellis PR; Morgan LM; Judd PA. Effect of partially depolymerized guar gum on acute metabolic variables in patients with non-insulin-dependent-diabetes. Diabetic Medicine, 1996 Apr, 13(4):358-64.
8,Brown L, Rosner B, Willett WW, Sacks FM. Cholesterol-lowering effects of dietary fiber: a meta-analysis. Am.J.Clin.Nutr 1999; 69:30-42.
9, Liu S, Willett WC, Stampfer MJ, et al. A prospective study of dietary glycemic load, carbohydrate intake, and risk of coronary heart disease in US women. Am J Clin Nutr 2000; 71:1455-61.
10. Aldoori WH, Giovannucci EL, Rockett HR, Sampson L, Rimm EB, Willett WC. A prospective study of dietary fiber types and symptomatic diverticular disease in men. J Nutr 1998; 128:714-9.
